نقش تولید ملی در اقتصاد مقاومتی

اقتصاد مقاومتی می‌‌خواهد در شرایط فشار به کشور، راه رشد و شکوفایی اقتصادی کشور را تعیین نماید

به گزارش دانا رضوی، از  ابتدای انقلاب اسلامی ایران، دشمنان تلاش کردند تا به هر وسیله­­­‌ی ممکن این نظام را از پای در بیاورند. در این مسیر از هیچ ترفندی فروگذار نکردند. از جمله این روش‌ها فشارها و تحریم‌های اقتصادی می‌باشد تا بتوانند از این طریق مردم را نا‌امید کرده و از نظام بدبین کنند.

 

رهبر معظم انقلاب د رجهت مقابله با این ترفند راهبرد”اقتصاد مقاومتی” را مطرح نمودند که در جریان آن، سال‌های اخیر را با اسامی مرتبط با این راهبرد مزین نمودند و از جمله این که بیش از پنج سال، شعار سال در راستای تقویت و توسعه تولید ملی، حمایت از کار و تقویت ساخت درونی نظام و حمایت از سرمایه ملی نامگذاری شده است.

 

لذا در این راستا، نقش تولید ملی و حمایت از تولیدکنندگان داخل اهمیت دارد. از طرفی باید برای بهینه سازی و  و تبیین نقش تولید ملی در اقتصاد مقاومتی به اهمیت و ضرورت موضوع تولید ملی در جهت تقابل و مبارزه با دشمنان برای زمینگیر ساختن نظام در عرصه اقتصاد تلاش نمود. لذا برای تبیین نقش تولید ملی در اقتصاد مقاومتی باید به پیشینه و مرور این گفتمان پرداخت.

 

این که تولیدات غیر بومی و غیر ملی تبدیل به ابزاری برای سوءاستفاده دشمنان علیه مردم شوند و در بحرانها و تحریم ها اقتصاد کشور زمینگیر شود ضرورت پرداختن به موضوع تولید ملی و بومی سازی اقتصاد ضرورت پیدا می­کند.

 

لذا در این راستا ابتدا باید جوانب “اقتصاد مقاومتی” و “تولید ملی” را با تمام ظرفیتها ی کشور برشمرد و ارکان و ملزومات آن‌ها را بررسی کرد، سپس رابطه اجزاء لازم و ملزوم آن را در راستای تقویت اقتصاد بومی مورد دقت و توجه قرار ‌دهیم تا به این نتیجه برسیم که چگونه تولید ملی راهبرد مقاومتی را تقویت و تکمیل می‌کند.

 

همچنین یکی از راه‌کار‌ها برای ارتقای تولید ملی فرهنگ سازی در اصلاح الگوی مصرف است. در واقع باید به این نکته اشاره کرد که اقتصاد مقاومتی می‌‌خواهد در شرایط فشار به کشور، راه رشد و شکوفایی اقتصادی کشور را تعیین و رهنمون نماید که تولید از طریق تکیه‌ی به مردم و مردمی‌کردن اقتصاد، مدیریت مصرف، کاهش وابستگی به نفت، کار‌آفرین کردن اقتصاد، نو‌آوری، استفاده حداکثری از زمان و منابع و امکانات، فعال نمودن واحد‌های کوچک و متوسط اقتصادی و… به این مهم کمک می‌نماید.

 

انتهای پیام/

سرانجام برجام ....

کانال تحلیلی سمعک نیوز:

‍ 👂هواپیمابازی روحانی و وزرا!/ وقتی که برجامِ کارآگاه گجت دولت هم اثر ندارد

🔹برجامی که قرار بود معجزه باشد، تردستی و شعبده_ای بیش نبود که مأموریت آن برای طرف خارجی ضربه زدن به توان هسته ای و قرار دادن ایران در مسیر استحاله و تغییر(نرمالیزه شدن) و برای شبکه همکار داخلی، تولید رأی و بسط نفوذ و قدرت بوده است. ملت ایران اگر تنها به این تجربه مهم رسیده باشد که نباید دیگر فریب ظاهرسازی های دشمن را بخورد و بازی شبکه همکار داخلی آن را باور کند و نیز اینکه تنها راه تعالی و پیشرفت کشور از مسیر توجه به ظرفیت های درونی می گذرد، شاید بتواند آب رفته را به جوی برگرداند و کشور را در مسیر درستِ پیشرفت و تعالی قرار دهد.

📝مشروح را در لینک زیر می‌توانید مطالعه کنید:

yon.ir/xO6h

✅به کانال تحلیلی سمعک نیوز بپیوندید

http://telegram.me/joinchat/DJe5yz8pO_Xa0u9RKNYiEA

اقتصاد مقاومتی در مقابل نقاط ضعف اقتصاد

---

اقتصاد مقاومتی یک شعار نیست، یک واقعیت اقتصادی است که شاخص‌‌‌های آن ریشه در عمل دارد، نه حرف.

---

چرا امروز دشمن تهاجم گسترده‌ی اقتصادی را در دستور کار خود قرار داده است؟ آیا دشمن زودتر از ما به نقطه ضعف ما پی برده است؟ آیا تحریم‌‌‌های اقتصادی توانسته است بر اقتصاد خانوارهای ایرانی تأثیر منفی داشته باشد؟ آیا فشار اقتصادی بر مردم می‌‌‌تواند منجر به تغییرات فرهنگی و عقیدتی شود؟ و اینکه چرا در نظام اسلامی اقتصاد، بعد از اعتقاد، مهم‌‌‌ترین رکن قیام و مقاومت علیه ظالم و استقلال سیاسی محسوب می‌‌‌شود؟

 اقتصاد سیاسی مقاومتی

 اقتصاد مقاومتی یک بحث تئوریک محض مختص دانشگاه و حوزه نیست، بلکه بیشتر اقتصاد کاربردی (Applied Economy) است. اقتصاد مقاومتی یک شعار نیست، یک واقعیت اقتصادی است که شاخص‌‌‌های آن ریشه در عمل دارد، نه حرف.

 این دیدگاه جدید به اقتصاد را می‌‌‌توان با واژه‌ی Resistive economy به مجامع علمی معرفی کرد و حتی در مفهوم دقیق‌‌‌تر، می‌‌‌توان از واژه‌ی اقتصاد سیاسی مقاومتی (Political Resistive Economy) استفاده کرد و برای ارزیابی آن شاخص‌‌‌های اقتصاد سیاسی تعریف و استخراج نمود، زیرا این واژه یک مفهوم اقتصاد سیاسی است تا یک مفهوم اقتصادی و به دنبال راه‌حل‌‌‌های اقتصاد سیاسی می‌‌‌باشد که در عمل و کاربرد بتواند مبتنی بر اقتصاد اسلامی، نه تنها بر بحران‌‌‌های ایجادشده در عرصه‌ی اقتصاد سیاسی فائق آید، بلکه مسیر اقتصاد را در جهتی قرار دهد که آمادگی و آینده‌نگری لازم نیز اتخاذ شده باشد.

 القای تفکر اقتصاد مقاومتی یک تدبیر هوشمندانه است تا مدیران ارشد اقتصادی را از غفلت ایجادشده در بخش اقتصاد برهاند. اقتصاد مقاومتی مکمل جهاد اقتصادی است.

 اقتصاد مقاومتی مبتنی بر اقتصاد اسلامی

 بر اساس نظر شهید محمدباقر صدر، اسلام دارای مکتب اقتصادی است و نیازی به تقلید از تفکرات انحرافی نیست. بر این اساس، مبنای اقتصاد مقاومتی باید مبتنی بر اقتصاد اسلامی باشد تا بتوان علاوه بر در امان ماندن از بحران‌‌‌های اقتصاد سرمایه‌‌‌داری، مانند بحران نظام بانکداری و نرخ بهره، بحران بدهی و اعتبار و بحران‌های جمعیتی، از ظرفیت‌‌‌های اقتصاد اسلامی نیز بهره‌ی کافی برد و تحت تأثیر تغییرات فرهنگی‌ـ‌اجتماعی ناشی از اقتصاد سرمایه‌‌‌داری قرار نگرفت.

 همچنان که مقام معظم رهبری نیز تأکید نمودند، مبارزه با اقتصاد سرمایه‌‌‌داری به معنای حرکت به سمت سوسیالیسم نیست. علاوه بر شناخت و رفع نقاط ضعف و بهبود نقاط قوت اقتصاد ملی، یک جنبه‌ی اقتصاد مقاومتی می‌‌‌تواند جلوگیری از گرایش اقتصاد جمهوری اسلامی به تفکرات سرمایه‌‌‌داری و سوسیالیستی است.

 کاهش وابستگی به درآمدهای نفت و گاز به مفهوم کنار گذاشتن نفت و گاز از اقتصاد ملی نیست، بلکه به معنای جلوگیری از خام‌فروشی نفت و جلوگیری از ایجاد رانت برای افرادی است که با درآمدهای حاصل از نفت و گاز ارتباط نزدیک دارند

 اقتصاد مقاومتی راه‌حل تحریم اقتصادی

 اقتصاد مقاومتی را نمی‌‌‌توان صرفاً مقاومت اقتصادی دانست، بلکه ایجاد امنیت و ثبات در اقتصاد و عدم تزلزل در برابر شوک‌‌‌های خارجی اقتصادی یا همان استقلال اقتصادی از شاخصه‌‌‌های بارز اقتصاد مقاومتی است. دشمن در طول چند دهه‌ی اخیر، تمام ابزارهای مبارزه با تفکر جمهوری اسلامی را امتحان کرده است، اما ابزاری که همیشه در کنار ابزارهای دیگر بوده مبارزه‌ی اقتصادی است که امروز تبدیل به آخرین و مۆثرترین ابزار دشمن شده است.

 ضعف اقتصاد ایران در وابستگی به اقتصاد تک‌محصولی نفت راه‌حل تحریم نفتی را پیش پای غرب قرار می‌‌‌دهد. نفت که می‌‌‌توانست ابزار فشار ما بر غرب باشد امروز ابزار فشار غرب بر اقتصاد ایران شده است و اینجاست که جای خالی اقتصاد مقاومتی احساس می‌‌‌شود. اقتصاد مقاومتی به دنبال پیش‌بینی مشکلات این‌چنینی و ارائه‌ی راه‌حل لازم می‌‌‌باشد.

 اقتصاد مقاومتی مختص زمان تحریم و جنگ نیست، بلکه یک چشم‌انداز بلندمدت پیش روی اقتصاد ایران است، زیرا اقتصاد ایران در سایه‌ی تفکر جمهوری اسلامی همیشه آماج حملات دشمنان خواهد بود. اقتصاد مقاومتی به معنای ریاضت اقتصادی نیست، بلکه مفهوم شکوفایی اقتصاد و رفع مشکلات موجود در زیربخش‌های اقتصادی برای جلوگیری از امتیازدهی به دشمنان و بهبود سطح رفاه عموم مردم است.

اقتصاد مقاومتی لازم است در زیربخش‌‌‌های اقتصادی وارد شود، به خصوص در بخش کالاهای استراتژیک وارداتی و صادراتی. حوزه‌ی فعالیت اقتصاد مقاومتی را می‌‌‌توان به 2 بخش داخلی و خارجی تقسیم‌بندی نمود، زیرا هر قدر که اقتصاد ایران در خارج نیاز به اقتصاد مقاومتی دارد، در داخل نیز در مقابل مفسدان اقتصادی و سیاسی و رانت‌‌‌خوارن نیاز به اصلاح امور اقتصادی‌ـ‌سیاسی دارد.

 مطمئناً اقتصاد مقاومتی در مقابل اقتصاد سرمایه‌‌‌داری و مبتنی بر اقتصاد اسلامی است. خاستگاه اقتصاد اسلامی نیز قلب انسان‌‌‌هاست و زمانی اقتصاد اسلامی در جامعه جاری می‌‌‌شود که ابتدا مسئولین و مدیران ارشد در باطن خویش اقتصاد اسلامی را بپذیرند و این تفکر را در عمل به بخش‌‌‌های مختلف جامعه القا کنند.

 اقتصاد مقاومتی، اجباری در مقابل نقطه‌ضعف‌‌‌های اقتصادی

 دشمن به دلیل ضعف درونی و استراتژیک نمی‌‌‌تواند سیستم اقتصادی جمهوری اسلامی را به طور کامل مختل کند، اما بر روی نقاط ضعف و اجزای ناقص این سیستم اصرار و تأکید می‌‌‌کند و پیشرفت‌‌‌هایی نیز داشته است. از جمله بخش‌‌‌هایی که اقتصاد مقاومتی می‌‌‌تواند در آن‌ها وارد شود و از ضعف‌‌‌های اساسی اقتصاد ایران محسوب می‌‌‌شود می‌‌‌توان به این موارد اشاره کرد:

 وابستگی به درآمدهای حاصل از اقتصاد تک‌محصولی و صادرات نفت خام، شکاف طبقاتی و فقر نسبی، فساد اقتصادی و اداری، عدم شایسته‌سالاری علمی، ضعف نظام بانک‌داری، پولی و سیستم ارزی کشور، عدم توجه به تغییر هرم جمعیتی و سالخوردگی جمعیت، بوروکراسی عریض و طویل دولتی، فضای کسب‌وکار و بیکاری تحصیل‌‌کرده‌‌‌ها، وجود سرمایه‌‌‌های سرگردان که ناشی از دستوری بودن نرخ ارز و نرخ بهره است، قاچاق کالا به داخل و خارج، عدم نظارت دقیق بر چرخه‌ی توزیع کالا به صورت عمده‌فروشی و خرده‌فروشی در کشور، ضعف حمل‌ونقل ریلی به عنوان زیربنای توسعه‌ی اقتصادی، عدم توجه به سرمایه‌‌‌های اجتماعی و سرمایه‌‌‌های نمادین در کشور اشاره نمود.

 در ساختن شاخص برای اقتصاد مقاومتی باید رفع این مشکلات مبنا و اساس قرار گیرد. این مشکلات اقتصادی که جامعه را با مشکلات فرهنگی و اجتماعی بسیاری مواجه خواهد نمود و همچون گذشته، با شوک درمانی نیز رفع نخواهد شد، ناشی از پیروی ناآگاهانه از اقتصاد سرمایه‌داری است که در درون خود خلأهای استراتژیک احساس می‌‌‌کند.

 اقتصاد مقاومتی را نمی‌‌‌توان صرفاً مقاومت اقتصادی دانست، بلکه ایجاد امنیت و ثبات در اقتصاد و عدم تزلزل در برابر شوک‌‌‌های خارجی اقتصادی یا همان استقلال اقتصادی از شاخصه‌‌‌های بارز اقتصاد مقاومتی است

مقام معظم رهبری مردمی کردن اقتصاد را از الزامات اقتصاد مقاومتی ذکر فرموده‌اند، اما با این نظام پولی، بانکی و ارزی و نرخ بهره‌ی 20 درصد، آیا مردم وارد فعالیت تولیدی و اقتصادی خواهند شد یا به فکر افزایش اندوخته در بانک و استفاده از سود 20 درصد یا نوسانات قیمت در بازار خواهند بود؟ بانک‌‌‌های جمهوری اسلامی ایران، همانند بانک‌‌‌های غربی، سود و رشد مبتنی بر ایجاد بدهی و اعتبار کاذب را هدف فعالیت خود قرار داده‌اند و این مسیر همچون مسیر بانک‌‌‌های غربی محکوم به توقف است.

 کاهش وابستگی به درآمدهای نفت و گاز به مفهوم کنار گذاشتن نفت و گاز از اقتصاد ملی نیست، بلکه به معنای جلوگیری از خام‌فروشی نفت و جلوگیری از ایجاد رانت برای افرادی است که با درآمدهای حاصل از نفت و گاز ارتباط نزدیک دارند.

هدف اقتصاد مقاومتی توجه به این جنبه‌‌‌های اقتصادی است که دشمنان اشراف کامل به آن‌ها دارند و در تیر آخر تحریم، دست به تحریم نفتی و بانکی زده‌‌‌اند. سخن آخر اینکه «اقتصاد مقاومتی»، به معنای چرخش 180 درجه از اقتصاد امروزی نیست، اما پیروی کامل از آن را نیز به همراه ندارد.

بخش اقتصاد تبیان

اقتصاد مقاومتی سیاستی

اقتصاد مقاومتی سیاستی است که اگر به درستی انجام شود به بهترین نحو می تواند اقتصاد را از این عقب ماندگی نجات دهد؛ اقتصاد مقاومتی در بیان مختصر اقتصادی است درون زا، برون نگر، عدالت پایه، مردم محور و دانش بنیان که نسبت به تهدیدها، تغییرات و مخاطرات مقاوم بوده و نه تنها از جریان های ناخواسته و منفی کم ترین اثر را می پذیرد بلکه می تواند به جریان سازی مثبت و مطابق با منافع ملی اثر بگذارد. اگر اثرگذاری و اثرناپذیری اقتصادی را یکی از شاخصه های قدرت یک کشور در عرصه بین المللی در نظر بگیریم؛ سیاست و چارچوب های اقتصاد مقاومتی را می توان تا حد زیادی هم راستا با این شاخص و تکمیل کننده گسترش برد اثرگذاری همه جانبه ایران در آسیای جنوب غرب دانست. در این گفتار قصد داریم رویکرد پنجم از اقتصاد مقاومتی، یعنی اقتصاد دانش بنیان را مورد بررسی قرار داده و با بحث در خصوص اهداف و جایگاه کشور در این زمینه به نقش شرکت های دانش بنیان در تحقق سیاست های اقتصاد مقاومتی بپردازیم.

اقتصاد دانش بنیان به روشی از تولید گفته می‌شود که در آن از دانش برای ایجاد ارزش افزوده استفاده می‌شود. فناوری و به خصوص فناوری‌های دانش بنیان ابزاری برای تبدیل بخشی از دانش به ماشین آلات محسوب می‌شوند.  محور و زیرساخت تولید در اقتصاد های مختلف، به خوبی می تواند وجه تمایز و مزیت های اقتصاد دانش بنیان را نسبت به انواع دیگر مشخص کند. اگر سه نوع اقتصاد کشاورزی، صنعتی و دانش بنیان را در نظر بگیریم؛ محور و زیرساخت تولید در اقتصاد کشاورزی زمین، آب و شرایط اقلیمی، در اقتصاد صنعتی منابع خام و انرژی اعم از نیروی کار و برق یا زغال سنگ یا نفت و ... است؛ اما اقتصاد دانش بنیان نوعی از اقتصاد است که محور و زیرساخت تولید در آن بر مبنای فناوری، یادگیری و مهارت گذاشته شده است و ارزش افزوده ایجاد شده به نسبت کار صورت گرفته در مقایسه با اقتصادهای کشاورزی و صنعتی بسیار بیشتر است. برای شکل گیری یک اقتصاد دانش بنیان و حرکت در مسیرهای تعیین شده ملزوماتی نیز وجود دارد؛ نیروی کار دانش آموخته و ماهر، سیستم مشوق، اختصاص بودجه های پژوهشی و زیرساخت های ارتباطی و فناورانه از مهمترین این ملزومات است تا براساس آن بتوان دانش را به ثروت تبدیل کرد؛ آن را به اشتراک گذاشت و در قبال تحولات جدید واکنش به موقع و مناسبی از خود نشان داد.

در سال های اخیر این نوع از اقتصاد در کشور ما نیز جایگاهی برای خود کسب کرده است؛ اما با این وجود یکی از نقاط ضعف اقتصاد کشور پایین بودن میزان خلاقیت و نوآوری و ضعف فناوری بنگاه های اقتصادی است. این مسئله اقتصاد و صنعت کشور را مصرف کننده فناوری های خارجی کرده است و این خود زمینه آسیب پذیری اقتصاد کشور را در برابر تحریم بیگانگان به وجود می آورد. تجربه  این نوع آسیب ها در سال های گذشته که به علت تحریم های مختلف، بسیاری از بخش های اقتصادی کشور با مشکل مواجه کرد و نشان داد که اقتصاد ما با فاصله زیادی که از اقتصاد مقاومتی دارد در برابر انواع تهدیدهای داخلی و خارجی شکننده است. این موضوع در ابتدا اهمیت اقتصاد مقاومتی را بیش از پیش نشان داد و در ادامه نقش بی بدیل دانش در حل معضلات کشور برای مصون ماندن از تهدیدات احتمالی در آینده را هر چه بیشتر گوشزد کرد.

اهمیت اقتصاد دانش بنیان در سیاست اقتصاد مقاومتی از آن رو مطرح می شود که دانش یکی از نیروهای بسیار موثر در تحولات اقتصادی و اجتماعی بوده و حتی می توان آن را  یک کالای عمومی محسوب کرد. دانش و ایده را می توان بدون کاهش و استهلاک با دیگران به اشتراک گذاشت و در عیل حال، علی رغم شریک شدن در دانش با دیگران، بر خلاف سایر کالاهای فیزیکی مثل سرمایه، دارایی های مادی و منابع طبیعی، استفاده از آن از کمیتش نمی کاهد و می توان از آن بارها استفاده کرد. حال با توجه به این باید دانست که امروز جهان شاهد موج ششم دانش بنیانی است و ما نیز باید در راستای اقتصاد مقاومتی، همگام با این موج تغییر و تحولی جدید در خود به وجود بیاوریم زیرا دیگر نمی توان با صنایع سنتی و اقتصاد کهنه در برابر تهدیدات مصون ماند. علاوه بر تاکید بر اقتصاد دانش بنیان در چارچوب سیاست های اقتصاد مقاومتی، اهمیت صنایع هایتک و دانش بنیان در اسناد بالادستی از جمله سند چشم انداز بیست ساله کشور نیز مورد تاکید قرار گرفته است؛ جایگاه شرکت های دانش بنیان در افق 1404 و سند چشم انداز 20 ساله کشور به گونه ای پیش بینی شده است که در سال 1404، باید پنجاه درصد از تولید ناخالص داخلی کشور از محل اقتصاد دانش بنیان تولید شود.

طبق برنامه های توسعه و سند چشم انداز، اگر تولید ناخالص داخلی کشور را در آن سال هزار و 200 میلیارد دلار در نظر بگیریم؛ سهم 50 درصدی صنایع هایتک در پایان برنامه بیست ساله به این معناست که در مجموع باید 600 میلیارد دلار محصولات دانش بنیان تولید کنیم. این محاسبات نشان می دهد که سهم هر استان در افق 1404 برای تولید محصولات دانش بنیان 20 میلیارد دلار در نظر گرفته شده است در حالی که هم اکنون کل فروش نفت کشور 20 میلیارد دلار است. مقایسه میزان فروش کنونی با آن چیزی که در سال 1404 و در پایان سند چشم انداز برای هر استان در نظر گرفته شده است نشان می دهد که علی رغم فعالیت های خوبی که در این زمینه در استان انجام گرفته است همچنان از موج دانش بنیانی عقب هستیم و باید تلاش بیشتری از خود نشان دهیم. طبق آمار صندوق نوآوری و شکوفایی کشور در حال حاضرکل شرکت های دانش بنیان به یک هزار و ۹۵۷ شرکت می رسد که از این تعداد هزار و ۲۰۸ شرکت، نوپا(۶۰ درصد)، ۶۵۶ شرکت تولیدی طراحی (۳۵ درصد) و ۹۳ شرکت صنعتی (۵ درصد) هستند. مسلما با این تعداد شرکت دانش بنیان، دستیابی به هدف تولید 600 میلیارد دلاری و اختصاص نیمی از تولید ناخالص داخلی به محصولات دانش بنیان دور از ذهن به نظر می رسد و باید در چارچوب اقتصاد مقاومتی تلاش های بیشتری انجام دهیم. به عنوان اولین گام در جهت نیل به اهداف چشم انداز 20 ساله و تحقق نقش شرکت های دانش بنیان در اقتصاد مقاومتی و افق 1404، توسعه صنایع هایتک و حرکت کانون های استقرار از درون شهر به نقاط کمتر توسعه یافته به عنوان یک  رویکرد کلی، باید نقشه راه در توسعه صنایع کشور قرار بگیرد. پس از آن باید سرمایه های ملی و استانی را به سمت توسعه هر چه بیشتر شرکت های دانش بنیان هدایت کنیم و از استعداد نخبگانی که دارای ایده های تجاری هستند بخوبی برخوردار شویم و با حمایت و ترغیب بخش خصوصی از ظرفیت این بخش نیز استفاده کنیم.  توسعه حلقه های واسط و ارتباط میان صنعت و دانشگاه و اعتماد واحدهای صنعتی به دانشگاه ها و دانشجویان نخبه برای استفاده  از ظرفیت دانشجویان و استادان به خوبی می تواند اقتصاد دانش بنیان را در اقتصاد مقاومتی ضمیمه کند. تحقق سهم یک درصدی بودجه های پژوهشی دستگاه های دولتی نیز تا حد زیادی به گسترش اقتصاد دانش بنیان در کشور کمک خواهد کرد و همانگونه که دولت در قانون بودجه به این مهم نگاه ویژه ای داشته است اگر دستگاه ها تنها یک درصد از سهم بودجه های پژوهشی خود را تحقق بخشند، بخشی از موانع موجود در این زمینه برطرف خواهد شد.  در نهایت ایجاد ساز و کاری برای شناسایی و جذب ایده‌های مطلوب و خلاق مبتنی بر اقتصاد دانش بنیان در جامعه،  شناسایی سازمان‌های موثر در عملیاتی کردن ایده‌ها و شناسایی موانع و راهکارها جذب ایده های خلاق نیز در تحقق اهداف اقتصاد دانش بنیان می تواند تاثیر به سزایی داشته باشد.

سنت تصویری اصالت بخش کالای دانش بنیان ایرانی

نیکان پور گفت: قطعا برگزاری این جشنواره در راستای حمایت از تولید محصولات باکیفیت ساخت داخل می تواند تاثیرگذار باشد و شناخت بیشتری به مردم برای انتخاب کالای دانش بنیان ساخت داخل می دهد.

بخش هنری تبیان

اکبر نیکان پور هنرمند پیشکسوت تصویرسازی کشور با بیان اینکه ساختارهای بومی هندسی و نقش و نگارهای ایرانی که بیانگر سنت تصویری و تاریخ هنر کشورمان است می تواند به عنوان طرح روی پارچه ها قرار گیرد اظهار کرد: در واقع کار کردن روی این موضوع باید به صورت تخصصی آنالیز شود و در بین طرح هایی که بر پارچه ها نقش می بندد از طرح های اصیل ایرانی به گونه ای که دارای نشان معاصری بوده و مخاطب را جذب کند استفاده شود.

نیکان پور ادامه داد: به این صورت از سنت تصویری ایران استفاده شده و به نوعی اصالت نیز به کالا داده می شود البته باید این کار همراه با ایده و خلاقیت باشد در این صورت حتما اقبال به این محصولات افزایش می یابد. همچنین کیفیت کالا موضوع مهم دیگری است که باید مورد توجه قرار داد.

وی با اشاره به اینکه توجه به این اقدام مهم در دانشگاه های هنر کشور آغاز شده است گفت: در دانشکده های مختلف شاهد ایجاد رشته در زمینه طراحی لباس هستیم که شروع مناسبی است اما باید ایده هایی نیز همراه این کار باشد تا مردم بیشتر جذب شوند که در این بین ایده هایی مهم است که با مخاطب ارتباط بگیرد.

این هنرمند تصویرگر پژوهش های انجام شده در این حوزه را جدید دانست و ابراز کرد: برای اینکه فعالیتی ماندگار شود نیاز به زیرساخت پژوهشی دارد با نگاهی به نقش و نگار در لباس های مختلف به اهمیت تصویرسازی در آنها پی برده می شود که توجه به این موضوع توجه به اقتصاد در بخش هنر است. البته کاربرد طرح هایی ماندگار که در ذهن خریدار می ماند و توجه به رنگ، فرم و زیبایی اثر هنری روی پارچه مهم است.

نیکان پور با بیان اینکه البته تولیدکنندگان هم باید معرفی درستی از محصولات خود داشته باشند گفت: در تولید یک محصول تنها یک فرد دخیل نیست بلکه مجموعه ای از افراد دست به دست هم می دهند تا کالایی تولید شود بنابراین این مجموعه باید حرفه ای به کار نگاه کنند تا کالایی با کیفیت و به روز تولید شود. در عرصه تصویرسازی نیز باید سنت تصویری کشورمان را از طریق پیوند با دوره جدید معاصر کنیم سپس با توجه به اینکه مخاطب و مصرف کننده چه زیبایی را در لباس خود دوست دارد اقدام به تولید کنیم.

وی درباره جشنواره ملی، فرهنگی و هنری «ایران ساخت» نیز بیان کرد: قطعا برگزاری جشنواره «ایران ساخت» در راستای حمایت از تولید محصولات دانش بنیان ساخت داخل می تواند تاثیرگذار باشد و شناخت بیشتری به مردم برای انتخاب کالای باکیفیت ساخت داخل می دهد.

براساس این گزارش، جشنواره ملی فرهنگی هنری «ایران ساخت» با اهداف «جریان سازی و تولید محتوا برای فضای مجازی مرتبط با چرخه تجاری سازی، کارآفرینی و اقتصاد دانش بنیان»، «حمایت از خدمات و تولیدات دانش بنیان ساخت ایران»، «ساماندهی واردات بی رویه و ارج نهادن به کالاها و محصولات ایرانی با کیفیت» و همچنین «کمک به برجسته سازی (نشان تجاری) کالاهای مرغوب ایرانی»، در بخش ادبیات، هنرهای تجسمی، رسانه های دیداری و شنیداری، رسانه های دیجیتال و ایده بازار به همت ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش بنیان معاونت علمی و فناوری و به دبیر کلی پرویز کرمی و با شعار «فناوری ایرانی، کسب و کار ایرانی» از 16 تا 18 دی ماه سال جاری برپا می شود. آخرین مهلت ارسال آثار به جشنواره «ایران ساخت»، اول آذرماه 1395 است.
علاقه مندان برای کسب اطلاعات بیشتر درباره جشنواره ملی فرهنگی هنری «ایران ساخت» به وبسایت www.iransaakht.ir مراجعه فرمایند.

مردمی ‌کردن اقتصاد دانش‌بنیان چه الزاماتی دارد؟

برای مردمی کردن اقتصاد دانش‌بنیان اولاً نیاز نیست هر فردی که ایده‌ای دارد برود شرکت بزند. چرا ما نخبه را می‌اندازیم در دهلیز پرچالش شرکت‌زدن و شرکت اداره کردن؟ شاید نخبه‌ای بخواهد کنج دفترش بنشیند و مطالعه و پژوهش کند و نخواهد وارد دنیای کسب و کار به معنی سخت‌افزاری شود. می‌خواهد تمام عمرش را صرف پژوهش کند، اما می‌خواهد ایده‌هایش را هم در عمل پیاده کند. اگر این فرد بخواهد ایده‌اش را به عمل برساند، راهکار نهادینه‌ای ندیده‌ایم. این‌جا جایی است که اگر بخواهید صورت مسئله را با نگاه دولتی حل کنید، به بن‌بست برمی‌خورید. برای حل این مشکل از راهکار مردمی باید شبکه‌هایی از متخصصان و نخبگان ایجاد کرد که این شبکه‌ها در اقتصاد کار کنند. یعنی آن صاحب ایده را نیندازیم به عرصه‌ی طاقت‌فرسای مبارزه‌ی اقتصادی و بگذاریم کار خودش را بکند، اما شبکه این کار را برای او بکند.
شرکت زدن نخبگان یکی از ابزارها است. شاید نخبه دنبال سودآوری آن‌چنانی نباشد و بخواهد ایده‌اش را برای همه‌ی مردم به کار بگیرد و نه برای یک شرکت و سهامداران آن. شاید او می‌خواهد ایده‌اش در همه‌ی رشته‌های صنعتی و روستا‌ها و مناطق پیاده شود. شاید او بخواهد دانش خود را برای خدا صرف مشکلات مردم کند، اما شرکت یعنی سودمحوری. آن مخترعی که تا دیروز داشته با خیال راحت در آزمایشگاهش کار می‌کرده، الان افتاده در بازار و فضای بد رقابت و وام گرفته و مقروض شده و خانه‌اش را باید بفروشد تا بتواند حقوق کارمندانش را بدهد.
شهید شهریاری برای یکی از پروژه‌های مهم یک ریال از سازمان انرژی اتمی پول نگرفت. می‌گفت این کار را می‌خواهم برای خدا انجام دهم. رئیس سازمان انرژی اتمی می‌گفت ما حاضر بودیم هر مبلغی که بگوید، به او بدهیم برای رسیدن به این نقطه. او اما گفت من این کار را می‌خواهم برای رضای خدا انجام دهم. از این‌گونه افراد بسیار هستند.
وقتی شما اقتصاد را محدود کردی به بنگاه و دولت، مسئله این‌گونه خراب می‌شود. ما در ابزارها به‌شدت زمین‌گیر هستیم، چون هنوز دنباله‌رو غرب هستیم. پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد که از ابزارهای توسعه‌ی صنعت دانش‌بنیان هستند، عمدتاً در نقاط توانمند و شهرهای بزرگ شکل گرفته‌اند. آیا ما در عمق روستاها و شهرهای کوچکمان افراد صاحب ایده و اختراع نداریم؟ این افراد باید به کجا مراجعه کنند؟ پارک فناوری شرایطی و تعریفی دارد و هر جایی نمی‌شود زد. در یک شهر کوچک که ده تا کارخانه هم به‌زور دارد، آیا مردم صاحب ایده و نخبگانی وجود ندارند که بشود ایده‌ی آنها را تجاری کرد؟

فرصت‌ها و مزیت‌های فعلی کشور برای تقویت اقتصاد دانش‌بنیان چیست؟

مزیت‌های انسانی و طبیعی که معلوم است. ما فرصت‌های احیا نشده‌ای در اقتصاد داریم. از نظر اقلیم، از نظر منابع انسانی و دسترسی‌های کلیدی که احیا نشده، مثال‌های متعددی می‌شود زد. ما همچنان خام‌فروشی می‌کنیم و در طبیعت چرخه‌های ساده‌ی تولید را به کار گرفته‌ایم. مثلاً از زرشک ۶۰۰ نوع دارو و رنگ درمی‌آید، ما اما این زرشک را فقط می‌ریزیم روی پلو و می‌خوریم.
من معتقدم تنها نسخه‌ای که مناطق محروم ما را پیشرفته می‌کند، استفاده از فناوری‌های نوین مبتنی بر مزیت‌های هرکدام از این مناطق است. در این مناطق منابع بکری هست که اگر آنها را برای صنایع پیشرفته به کار بگیریم، ثروت‌افزایی فراوانی برای همان مناطق محروم خواهد کرد. الیته ابزارش این نیست که شما سرمایه‌گذاران غیر بومی را ببرید در آن مناطق تا منابع آن مناطق را استفاده کنند و بعد هم مناطق را محروم‌تر کنند. باید مردم آن مناطق و کارآفرینان آن مناطق را توانمند کنید. «توانمندسازی مردم» که حضرت آقا می‌گویند، یکی از مصادیقش همین است. ما فکر می‌کنیم توانمندی مردم این است که به آنها وام و مجوز شرکت بدهیم.
ما باید نگاهمان را به مناطق محروم عوض کنیم. فرصت‌های بزرگ تولید در کشور داریم که احیا نشده است، اما ابزار نهادی‌ این کار، شرکت نیست. این‌جا ما باید مدیریت جهادی و سازمان‌دهی جهادی را به کار بگیریم؛ همان کاری که جهاد سازندگی در مسیرش بود. جهاد از ابتدا رفت نیازهای ضروری روستا را مانند حمام و دستشویی و مسجد را ایجاد کرد و اگر می‌گذاشتیم آن نهاد کار کند، روزی به صنایع پیشرفته در روستاها می‌رسید.

نقش شرکتهاى دانش‌‌بنیان در اقتصاد مقاومتی

یک مسئله‌‌ى دیگر در سرفصل اقتصاد مقاومتى، اقتصاد دانش‌‌بنیان است... این بخش شرکتهاى دانش‌‌بنیان و فعالیتهاى اقتصادى دانش‌‌بنیان خیلى جاده‌‌ى باز و امیدبخشى است. ما استعدادهاى برجسته‌‌اى داریم که میتوانند در این مورد کمک کنند. 10
ما باید هر کدام نقش خودمان را بشناسیم و آن را ایفاء کنیم. یکى از بخشهاى ما، اقتصاد است و خاصیت اقتصاد در یک چنین شرائطى، اقتصاد مقاومتى است؛ یعنى اقتصادى که همراه باشد با مقاومت در مقابل کارشکنى دشمن، خباثت دشمن؛ دشمنانى که ما داریم. به نظر من یکى از بخشهاى مهمى که میتواند این اقتصاد مقاومتى را پایدار کند، همین کار شماست؛ همین شرکتهاى دانش‌‌‌بنیان است؛ این یکى از بهترین مظاهر و یکى از مؤثرترین مؤلفه‌‌‌هاى اقتصاد مقاومتى است؛ این را باید دنبال کرد.11
 

شرکت‌های دانش بنیان چه اهدافی را دنبال می‌کنند؟

تاسیس شرکت‌های دانش بنیان در پارک‌های علم و فناوری به منظور تجاری ساختن ایده‌ها از نخستین کارهای جدی است که در کشور به منظور عملی شدن تبدیل نوآوری‌ها به تکنولوژی صورت گرفته است.

به گزارش خبرنگار فناوری‌های نوین باشگاه خبرنگاران؛ هر چند تاسیس چنین شرکت‌هایی گامی مثبت در این زمینه به شمار می‌آید اما هنوز وجود محدودیت‌هایی که در شکل گیری چنین موسسات و نهادهایی وجود دارد ما را از رسیدن به اهدافی که در چشم انداز ۲۰ ساله نیز به آن اشاره شده بازداشته است.

به منظور استفاده هرچه بیشتر از ظرفیت‌ها و توانایی‌های موجود در دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی مورد تایید وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری و اعضای هیات علمی آن‌ها و تحقق اهداف برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور (بند الف ماده ۴۸ و ماده ۵۱ قانون برنامه چهارم) شرکت‌های دانش‌بنیان با شرایط زیر ایجاد می‌شوند: 

شرکت دانش‌بنیان به شرکتی گفته می‌شود که از ۱ تا  ۱۰۰ درصد سهام آن متعلق به یک دانشگاه یا واحد پژوهشی و یا از ۵۱ تا ۱۰۰ درصد آن متعلق به اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها یا واحدهای پژوهشی باشد. در صورتی که سهام دانشگاه کمتر از ۵۰ درصد باشد شرکت دانش‌بنیان خصوصی است و در غیر اینصورت شرکت دانش بنیان دولتی است. 
 
تفاوت شرکتهای دانش بنیان نوپا با سایر شرکت‌ها چیست؟ 
 
شاخص‌های عمومی آئین‌نامه تشخیص شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان، برای شرکتهای دانش‌بنیان نوپا با سهولت بیشتری آورده شده است. شرکت‌ها باید دارای برنامه تولید یا تولیدکننده کالاها/خدمات دانش‌بنیان، مطابق فهرست کالاها/خدمات دانش‌بنیان مصوب کارگروه باشد که دانش فنی کالاها/خدمات دانش بنیان تولید شده توسط شرکت، باید مبتنی بر فعالیت‌های تحقیق و توسعه، ایجاد شده و یا از طریق انتقال فناوری جذب شده و بومی‌سازی شده باشد می‌توانند اقدام به ثبت‌نام نمایند
 
این شرکت نقش ایده سازی را دنبال می‌کند؟ یا رسیدن به تکنولوژِی؟ 
در واقع این شرکت‌ها حلقه واسطه بین ایده و تکنولوژی هستند که می‌توانند ایده‌ها را در مسیر رسیدن به تکنولوژِی هدایت کنند و گاهی اوقات خود همین شرکت‌ها هم می‌توانند ایده خودشان را به تکنولوژِی تبدیل کنند. 
 
 اینکه یکسری علوم مثل علوم انسانی نقشی در این گونه شرکت‌ها نمی‌توانند داشته باشند درست است؟ 

خیر چون بسیاری از ایده‌ها از علوم انسانی سرچشمه می‌گیرد و فکر اینکه این گونه ایده‌ها به یک تجارت تبدیل شود دور از دسترس نیست 
 
آیا ماهیت این شرکت‌ها کاملا خصوصی است و بحث حمایت دولت که در این لایحه به آن اشاره شده است، به معنای دخالت دولت در این شرکت‌ها نیست؟ 

شرکتهای دولتی، مؤسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی و نیز شرکت‌ها و مؤسساتی که بیش از ۵۰ درصد از مالکیت آن‌ها متعلق به شرکتهای دولتی و مؤسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی باشد، مشمول حمایت‌های این قانون نیستندپس شرکت یک شرکت خصوصی است ونقش حمایتی دولت برای بها دادن به این شرکت‌ها مطرح شده است و نه دخالت در آن مگر چند درصد شرکتهای خصوصی ما شرکت‌ها موفقی بودند که امید دارید تا این شرکت‌ها موفق باشند؟ 

در تمامی این شرکت‌ها تا سه سال منحنی اقتصادی زیر در آمد است یعنی هر کدام از این شرکت‌ها لااقل سه سال فرصت می‌خواهند تا بتوانند روی پای خود بایستند اگر از ۱۰ شرکت، حتی یک شرکت هم موفق به تجاری سازی ایده‌ها بشود ما به آنچه می‌خواستیم رسیدیم و در آمدی که از‌‌ همان یک شرکت نصیب کشور خواهد شد بسیار بیش از هزینه‌هایی که صرف حمایت از این شرکت شده است 
 
 پس تکلیف آن ۹ شرکت ناموفق چه می‌شود؟ 
بنا به آنچه که در این لایحه آمده است دولت باید آنچه که به این شرکت‌ها داده را ببخشد و این شرکت‌ها می‌توانند یا ایده جدیدی را تجاری کنند و یا منحل شوند ولی هیچ بدهکاری به دولت نخواهد داشت تا کسی از تاسیس این گونه شرکت‌ها هراس نداشته باشد. و البته این به این معنا نیست که هر کسی که دلش خواست یک چنین شرکتی تاسیس کند و بعد هم هیچی! طرح‌ها و ایده‌ها و کارایی آن‌ها به دقت از قبل بررسی می‌شود و بعد از آن اجازه تشکیل چنین شرکتی داده شود و هنگامی حمایتهای دولت به آن شرکت بخشیده می‌شود که معلوم شود آن شرکت روی پروژه کار کرده است اما به هر دلیل با شکست مواجه شده است 
 
بخشی از حمایتهای دولت درباره این شرکت‌ها

معافیت از پرداخت مالیات، عوارض، ‌حقوقی گمرکی، سود بازرگانی و عوارض صادراتی به مدت پانزده سال. 

تأمین تمام یا بخشی از هزینه تولید، عرضه یا به کارگیری نوآوری و فناوری با اعطاء تسهیلات کم بهره یا بدون بهره بلندمدت یا کوتاه مدت بر طبق عقود شرعی اولویت استقرار واحدهای پژوهشی، فناوری و مهندسی و تولیدی شرکت‌ها و موسسات دانش بنیان موضوع این قانون در محل پارکهای علم و فناوری، مراکز رشد، مناطق ویژه اقتصادی و یا مناطق ویژه علم و فناوری است 
 
ماجرای صندوق سه هزار میلیاردی برای تاسیس این شرکت‌ها چیست؟ 

قرار است تا با توجه به بندهایی که در این لایحه به آن اشاره شده است صندوقی تحت عنوان صندوق نوآوری و شکوفایی وابسته به شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری زیر نظر رئیس شورا تأسیس شود و منابع مالی صندوق شامل کمک‌های دولت، اعتبارات مندرج در بودجه سالانه، هر گونه کمک و سرمایه گذاری اشخاص حقیقی و حقوقی و شرکتهای دولتی وابسته و تابع، نهادهای عمومی غیر دولتی و شهرداری‌ها و شرکتهای وابسته و تابع است 
 
بانک‌ها هم می‌توانند بخشی از منابع تسهیلات موضوع صندوق یادشده را تأمین کنند. به منظور تأمین منابع مالی صندوق، دولت موظف است از سال سوم به بعد در لایحه بودجه، حداقل نیم درصد (0/5 درصد) از منابع بودجه عمومی خود را جهت کمک به این صندوق در نظر بگیرد. 

نخبگان، موتور محرک رسیدن به این اهداف بزرگ

دیدار نخبگان علمی جوان با رهبر انقلاب

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح امروز (چهارشنبه) در دیدار بیش از هزار نفر از نخبگان و استعدادهای برتر علمی، جوانان نخبه را هدایای نفیس الهی و امانتی در دست مسئولان خواندند و با تأکید بر اینکه حتی لحظه‌ای در دفاع از جامعه‌ی علمی و نخبگان کشور کوتاه نمی‌آیند، افزودند: با تکیه بر نخبگان و فرزانگان و در پرتو ایجاد نسلی جوان و پرتلاش، ایران بزرگ به کشوری پیشرفته، قدرتمند، شریف، عزیز و برافرازنده‌ی پرچم تمدن نوین اسلامی تبدیل خواهد شد.

رهبر انقلاب اسلامی، نخبگان به‌خصوص جوانان نخبه را هدایایی کم‌نظیر و نفیس و امانت‌های الهی به ملت و مسئولان خواندند و گفتند: وظیفه‌ی مسئولان در قبال این هدایای گران‌قدر الهی، مراقبت از آنها و تلاش برای شناسایی و پرورش نخبگان بیشتر است.

ایشان تأکید کردند: نخبگان نیز در قبال این نعمت مسئول هستند و باید از طریق احساس مسئولیت و استفاده از این استعداد و توانایی در مسیر صحیح خود، شکر آن را به‌جا آورند.

رهبر انقلاب اسلامی دلیل اصلی تأکید مکرر بر لزوم قدر دانستن نخبگان جوان و حمایت از آنان را، تقویت باور «ما می توانیم» در جامعه خواندند و خاطرنشان کردند: متأسفانه در دوران طولانی قاجار و پهلوی، ژن «ناتوانی»، «نمی‌توانیم» و «وابستگی» را به مردم و جوانان تزریق و آن را در جامعه نهادینه کردند و درنهایت کشور بزرگ و پر از منابع انسانی و مادی و صاحب تاریخ و تمدن کهن، به‌صورت تحقیرآمیزی در ذیل غرب تعریف شد.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای افزودند: در چنین شرایطی انقلاب اسلامی ایران تحولی عظیم ایجاد کرد و درواقع، انقلابِ خودباوری و اعتماد به نفس، به جنگ وابستگی رفت.

ایشان، هشت سال دفاع مقدس را عرصه‌ای آشکار و غرورآفرین از «خودباوری و اعتماد به نفس» خواندند و تأکید کردند: اگرچه جنگ حادثه‌ای بسیار تلخ، خسارت‌بار و سخت بود، اما به جوان ایرانی ثابت کرد که می‌توان با توکل به خدا و تکیه بر استعدادها و توانایی‌های داخلی بر دشمنی که همه‌ی قدرت‌های بزرگ از او حمایت می‌کنند، غلبه کرد.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای افزودند: با وجود آنکه انقلاب اسلامی، روحیه‌ی «ما می توانیم» را در مقابل روحیه‌ی «وابستگی» زنده کرد و خودباوری را در جامعه ترویج داد اما طرف مقابل به اقتضای طبیعت جنگ‌های عمیق، که امروز جنگ نرم نامیده می‌شود، به بازتولید آفت فرهنگ وابستگی در شکل‌های جدید و به‌ظاهر جذاب روی آورده است.

ایشان موضوع «جهانی شدن» و توصیه‌ی آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها به ایران برای پیوستن به «خانواده‌ی جهانی» را نمونه‌ی بارزی از بازتولید فرهنگ وابستگی دانستند و خاطرنشان کردند: مخالفت با پیوستن به آنچه طرف غربی، جامعه‌ی جهانی می‌نامد، به معنای مخالفت با ارتباطات خارجی نیست بلکه به معنای مقاومت در مقابل فرهنگ تحمیلیِ قدرت‌های بزرگ بر اقتصاد، سیاست و امنیت کشور است.

اقتصاد دانش‌بنیان، جایگزین اقتصاد نفتی

 

 

گفت‌وگو با دکتر محمد مهدی زاهدی

دیدار رهبر معظم انقلاب با اساتید دانشگاه‌ها در حسینیه‌ی امام خمینی از جمله دیدارهای ثابت ماه رمضان‌ها در بیش از یک دهه‌ی گذشته بوده است. دیداری که به گفته‌ی رهبر معظم انقلاب اولین دلیل آن، نشان دادن احترام به مقام علم و عالم و استاد است. به این بهانه در گفت‌وگویی با دکتر محمد مهدی زاهدی، وزیر سابق علوم و استاد دانشگاه تربیت مدرس به بررسی وضعیت توسعه‌ی علمی کشور، دلایل و الزامات آن پرداختیم. دکتر زاهدی همچنین از نظر رهبر معظم انقلاب درباره‌ی طرح انفکاک آموزش پزشکی از وزرات بهداشت و انتقادات ایشان درباره‌ی مرجعیت ISI گفت. در ادامه متن این گفت‌وگو می‌آید.

وضعیت توسعه‌ی علمی کشور را در حال حاضر چگونه ارزیابی می‌کنید؟

برای این‌که به این سؤال جواب دهم باید به برخی آمارها در این زمینه اشاره کنم. یکی از شاخص‌های اصلی در زمینه‌ی تولید علم، جمعیت علمی کشور است که بدون لحاظ آن، رشد تولید علم اتفاق نخواهد افتاد. امروزه فقط تعداد دانشجویان در حال تحصیل ما به حدود ۱. ۴ میلیون نفر رسیده است. شاخص دیگر در این زمینه ضریب نفوذ مراکز آموزش عالی در مناطق مختلف کشور است که بحمدالله شاهد هستیم حدود ۲۵۰۰ واحد آموزش عالی در سطح کشور وجود دارد و تقریباً در تمام شهرهای بالای پنجاه هزار نفر جمعیت این مراکز دایر گردیده‌اند.
شاخص بعدی تعداد اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی است که امروز به بیش از ۷۰ هزار عضو رسیده است. همچنین در زمینه‌ی دایر کردن مقاطع تحصیلات تخصصی تکمیلی و دوره‌های دکتری رشد چشم‌گیری داشتیم و امروزه کمتر رشته‌ای وجود دارد که این امکان برای آن در داخل کشور وجود نداشته باشد.
شاخص دیگر، سهم ایران در تولید علم جهانی است که به میزان قابل ملاحظه‌ای رشد داشته و امروز به میزان 1.2 درصد علم جهانی رسیده است. ما در سال گذشته بیش از ۱۰۰ هزار مقاله‌ی علمی تولید کرده‌ایم و تنها ۲۳۰۰۰ مقاله در پایگاه استنادی ISI از کشور ما ثبت شده است. مراکز بین‌المللی برای محاسبه‌ی میزان رشد کشورها تولیدات علمی ۳۰ سال گذشته‌ی آنها (از سال ۱۹۸۰ تا ۲۰۱۰ میلادی) را به دو دوره‌ی ۱۵ ساله تقسیم کرده و بین دوره‌ی دوم و دوره‌ی نخست یک نسبت برقرار می‌کنند. آنها این نسبت را به صورت کشوری، منطقه‌ای و جهانی هم محاسبه کرده‌اند. نکته‌ی قابل توجه آن است که نسبت رشد علم دوره‌ی دوم به دوره‌ی نخست در کشور ما بیش از ۱۱ برابر متوسط نسبت رشد جهانی است. طبق این آمار بیشترین شیب رشد تولید علم متعلق به ما بوده است و بعد از ما ترکیه با نسبت رشد 5 برابری در مقایسه با متوسط رشد جهانی در رتبه‌ی دوم قرار دارد. یعنی میزان رشد تولید علم در کشور ما دو برابر کشوری که در رتبه‌ی بعد از خودمان قرار دارد است.
این میزان رشد در حالی است که ما تا سی و چند سال پیش تنها حدود ۱۷۰ هزار نفر دانشجو داشتیم، تعداد واحدهای آموزش عالی ما کمتر از ۵۰ واحد بود، مراکز آموزش عالی ما تنها در برخی از مراکز استان‌ها دایر بودند، تعداد اعضای هیئت علمی ما حدود ۵ هزار نفر بود، دوره‌های تحصیلات تکمیلی در تعداد معدودی رشته و شاید به تعداد انگشتان دست برگزار می‌شد و تعداد مقالات علمی ما در سال کمتر از ۵۰۰ مقاله بود.
بنابراین آمارها به خوبی نشان می‌دهند سرمایه‌گذاری‌هایی که در این سال‌ها در مقوله‌ی تولید علم شده به ثمر نشسته است. در بسیاری از رشته‌ها از جمله در ریاضی ما در جهان مقام‌های تک رقمی داریم. در چشم‌انداز ۲۰ ساله پیش‌بینی شده که ایران در سال ۱۴۰۴ به مقام نخست تولید علم و فناوری در منطقه برسد. براساس آمار پایگاه استنادی ISI در حال حاضر ایران رتبه‌ی نوزدهم تولید علم در دنیا و ترکیه رتبه‌ی هجدهم را دارا است.
بنابراین آمار، رشد ما در تولید علم چشم‌گیر است. از نظر شما مهم‌ترین دلایل این پیشرفت علمی چه بوده است؟
عوامل زیادی وجود دارد؛ اولین عامل توجه دین مبین اسلام به دانش و عالمان است. رهنمودهایی شبیه این روایت که «مدادالعلماء افضل من دماء الشهدا» در آموزه‌های اسلامی بسیار به چشم می‌خورد و هم حضرت امام رحمه‌الله و هم رهبر معظم انقلاب به عنوان راهبران حرکت انقلاب اسلامی به این مسأله توجه زیادی داشته‌اند.
همچنین وقوع جنگ ۸ ساله گرچه به ظاهر اتفاق بدی بود، اما برکات زیادی برای ما به همراه آورد که یکی از آنها این بود که ما فهمیدیم باید در حوزه‌ی فناوری و تکنولوژی وابستگی‌مان را به حداقل ممکن برسانیم و به خصوص در ساخت تجهیزات دفاعی به خودکفایی برسیم. این امر موجب شد که دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی ما در حوزه‌ی تولید فناوری و به تبع آن محصولات مورد نیاز اقدام کنند.